دربحث مقایسه دو نمک خوراکی کلسیم به نام های کلسیم کربنات و کلسیم سیترات مهمترین نکته، مقدار جذب کلسیم توسط بدن دراین دو نمک مزبور است. با توجه به بازی بودن کلسیم کربنات در مقایسه با کلسیم سیترات پر واضح است که نمک کربنات جهت هضم در بدن نیاز به اسید بیشتر معده دارد، لذا مصرف آن بعد از خوردن غذا توصیه می شود، درحالی که کلسیم سیترات بدون غذا یا باغذا قابل مصرف است.
طبعا عوارض گوارشی مانند نفخ، گازمعده در کلسیم سیترات به نسبت کلسیم کربنات کمتر است. لازم به ذکر است یون سیترات در متابولیسم سلول ها نقش شایانی دارد و سیترات در چرخه تولید انرژی موثر است. در پایان با توجه به شایع بودن کمبود کلسیم در بیشتر از یک سوم افراد، مصرف کم عارضه ترین و موثرترین نمک کلسیم نیاز ضروری می باشد. مصرف کلسیم سیترات با تجویز پزشک در افراد خاص توصیه می شود.
کلسیم، فراوان‌ترین ماده معدنی در بدن است. بدن ما برای ساخت و حفظ استخوان‌های قوی و انجام بسیاری از وظایف مهم به کلسیم نیاز دارد.
تقریباً تمام کلسیم بدن در استخوان‌ها و دندان‌ها ذخیره می‌شود و باعث شکل گرفتن و سختی آنها می‌شود.
عضلات ما برای حرکت و اعصاب ما برای انتقال پیام بین مغز و قسمت‌های مختلف بدن به کلسیم نیاز دارند. کلسیم به رگ‌ها کمک می‌کند تا خون را در سراسر بدن به جریان بیاندازند. همچنین، به ترشح هورمون‌هایی که بر بسیاری از عملکردهای بدن تأثیرگذارند هم کمک می‌کند.
دو شکل اصلی کلسیم در مکمل‌های خوراکی عبارتند از: کربنات کلسیم و سیترات کلسیم. کربنات کلسیم وقتی همراه با غذا مصرف شود، جذب بهتری دارد. سیترات کلسیم هم با معده‌ی خالی و هم با معده‌ی پر به خوبی جذب می‌شود. افرادی که سطح اسید معده پایینی دارند ( این وضعیت در افراد مسن شایع‌تر است)، سیترات کلسیم را راحت‌تر از کربنات کلسیم جذب می‌کنند.
سایر اشکال کلسیم در مکمل‌ها و غذاهای غنی شده عبارتند از: سولفات کلسیم، آسکوربات کلسیم، هیدروکسی آپاتیت میکروکریستالی کلسیم، گلوکونات کلسیم، لاکتات کلسیم و فسفات کلسیم.
دریافت کافی کلسیم برای داشتن استخوان‌هایی مستحکم و متراکم ضروری است، چرا که بخش عمده ساختار استخوان‌ها را تشکیل می‌دهد. کمبود کلسیم در بزرگسالان منجر به پوکی استخوان و در نتیجه افزایش خطر شکستگی‌‌ها می‌شود. به‌همین دلیل مصرف مکمل کلسیم در افراد مبتلا به پوکی استخوان و تمام افرادی که در معرض خطر این بیماری قرار دارند توصیه می‌شود.
کلسیم سیترات با انحلال پذیری و جذب بیشتر نسبت به سایر املاح کلسیم، اثربخشی بالایی در حفظ سلامت استخوان‌ها دارد. به‌علاوه باعث ایجاد رسوب در عروق خونی و کلیه‌ها نمی‌شود و در افراد مستعد ابتلا به گرفتگی عروق و سنگ کلیه نیز قابل استفاده است. ملح سیترات کلسیم نسبت به کربنات کلسیم سازگاری زیستی بالاتری دارد و عوارض گوارشی ناشی از مصرف مکمل کلسیم را به حداقل می‌رساند.
ضمنا سیترات یک اسید ضعیف است که در چرخه خاصی تولید می گردد . سیترات نه تنها در چرخه تولید انرژی وجود دارد بلکه در چندین مسیر متابولیکی نیز وجود دارد و آنها را تنظیم می کند
کربنات کلسیم یک مکمل ارزان قیمت است که بیشتر در تولید دارو های ضد اسید نظیر شربت معده استفاده می شود. سیترات کلسیم از کربنات کلسیم گران قیمت تر است اما تاثیر آن در هر دو حالت شکم خالی و یا همراه با وعده غذایی بیشتر می باشد و می توان هر زمانی آن را مصرف کرد. از طرف دیگر ، سیترات کلسیم برای استفاده افراد مسنی که اسید معده آنها ضعیف شده ، انتخاب بهتری نسبت به کربنات کلسیم است.
همچنین سیترات کلسیم یک ویژگی مثبت دیگر هم دارد و آن اینکه نیاز به مصرف کمتر آن وجود دارد. با توجه به اینکه میزان قرص کلسیم مصرفی در طول روز باید ۱۰۰۰ میلی گرم باشد ، ولی به علت تمایل مولکول های سیترات کلسیم به شکسته شدن و جذب سریع تر در بدن ، میزان ۵۰۰ تا ۶۰۰ میلی گرم در روز کفایت می کند. ویتامین دی برای جذب کلسیم در استخوان ها ضروری است بنابراین در صورت مصرف قرص کلسیم چه به صورت کربنات کلسیم و چه به صورت سیترات کلسیم ، حتما میزان کافی ویتامین دی را از طرق مختلف همچون مواد غذایی ، قرص های ویتامین و قرار گیری در معرض تابش آفتاب دریافت نمایید.
بنابراین در صورتی که تمایل به جذب کلسیم همراه با وعده غذایی دارید ، از کربنات کلسیم ارزان قیمت استفاده نمایید اما در صورتی که فراموش می کنید قرص کلسیم را همراه غذا میل کنید و یا ترجیح می دهید که آن را با شکم خالی دریافت نمایید ، به سراغ قرص کلسیمی بروید که حاوی سیترات کلسیم ، استات کلسیم و یا لاکتات کلسیم باشد.
درباره کلسیم سیترات میتوان اضافه کرد پودر کربنات کلسیم ماده‌ای معدنی با فرمول CaCO3 و با فراوانی بالا در طبیعت است که در صنایع مختلف کاربردهای زیادی دارد.
اما کربنات کلسیم خوراکی چیست؟آیا هر نوع کلسیم کربنات قابل خوردن است؟
در پاسخ به این سوال باید گفت که کربنات کلسیم پس از استخراج از زمین دارای ناخالصی‌های فراوانی است. این ناخالصی و ترکیب با سایر مواد ممکن است برای سلامتی انسان مضر باشد. بنابراین هر نوع کربنات کلسیم قابل خوردن برای انسان و یا حتی دام نیست. کربنات کلسیم برای مصارف خوراکی تصفیه شده و دارای خلوص ۹۸ درصد است. اغلب برای مصارف خوراکی از کربنات کلسیم رسوبی استفاده می‌شود. اگر چه این نوع کربنات کلسیم نسبت به کربنات کلسیم طبیعی یا زمین گران‌تر است. پودر میکرونیزه کربنات کلسیم یا با مش پایین(ریز دانه) برای مصارف خوراکی مناسب‌تر است.
و اما برای توضیح بیشتر سیترات کلسیم ترکیبی از کلسیم و اسید سیتریک است. عمدتا به عنوان نگهدارنده غذا، افزودنی و گاهی اوقات برای افزایش طعم غذا مفید است. پزشکان توصیه می کنند که آن را به عنوان یک مکمل کلسیم برای حفظ سطح سالم کلسیم در بدن مصرف کنیم.
کلسیم سیترات هنگامی که به شدت گرم می شود، دی اکسید کربن آزاد می کند تا اکسید دیگری از کلسیم به نام اکسید کلسیم یا آهک زنده را تشکیل دهد. این آهک زنده هنگامی که به آب اضافه می شود پایه ای را تشکیل می دهد که در سراسر جهان در صنایع شیمیایی اهمیت زیادی دارد. همچنین سنگ مرمر و سنگ آهک که هر دو برای کف سازی استفاده می شوند، در واقع اشکال مختلف کربنات کلسیم هستند. علاوه بر این، هنگامی که آب از میان سنگ های کربناته نفوذ می کند، این سنگ ها را تا حدی حل می کند و باعث تشکیل استالاکتیت ها و استالاگمیت ها می شود. کربنات کلسیم و سیترات کلسیم از ترکیبات مهم مکمل های کلسیم هستند. تفاوت اصلی بین کربنات کلسیم و سیترات کلسیم این است که کربنات کلسیم پایه قلیایی دارد در حالی که سیترات کلسیم پایه اسیدی دارد. لازم به ذکر است مکمل های کلسیم ممکن است حاوی ترکیبات کلسیم متفاوتی مانند استات کلسیم، کربنات کلسیم، سیترات کلسیم، مالات کلسیم سیترات، گلوکونات کلسیم، لاکتات کلسیم، لاکتوگلوکونات کلسیم، فسفات تری کلسیم و غیره باشند.